بزرگنمايي:

آریا بانو - تهران- برخی از صاحبنظران با اشاره به خلا های قانونی در حوزه خشونت علیه زنان از جمله آزار در محیط های عمومی معتقدند تصویب لایحه منع خشونت علیه زنان می تواند زمینه ارتقای امنیت و حضور زنان در عرصه های عمومی را بیش از پیش فراهم کند.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، قصه آزارها علیه زنان در خیابان ها و فضاهای عمومی آنقدر تکراری است که گفتن ندارد. تجربه‌ای که شاید بین همه زنان مشترک باشد؛ در هر حال باید گفت آزار خیابانی عملی خشونت آمیز است که نه تنها باعث ایجاد احساس خطر و آسیب پذیر بودن در زنان می شود، بلکه به تدریج می تواند مانع از فعالیت آنان در عرصه عمومی شود.
اهمیت این مساله در سال های اخیر چنان است که شاهد کمپین ها و گروه هایی هستیم که در این خصوص شکل گرفته و فعالیت می کنند. از جمله این گروه ها، گروه دیده بان است که با پوستر نارنجی رنگ "تو سرگرم می شوی اما من آزار می بینم" در سطح شهر فعالیت می کند. این گروه با مردم درباره متلک گفتن و آزار خیابانی و دست درازی به زنان در معابر صحبت می کند و از آنها می خواهد پوسترهایشان را روی در و دیوار بچسبانند. صحبت با مردم و تولید محتوا درباره آزار خیابانی نقطه عطف کاری است که این گروه انجام می دهد.
علاوه بر فعالیت های این کمپین، مطالعات جامعه شناختی، روان شناختی و حقوقی مختلفی نیز در این زمینه صورت گرفته که آزار خیابانی را از ابعاد خشونت علیه زنان می دانند. از طرفی پی گیری های اخیر این موضوع و نیز تصویب لایحه منع خشونت علیه زنان و قرار دادن اموری از آزار خیابانی زنان در این لایحه ضرورت پرداختن به این مساله را چندین برابر کرده است. آنچنان که نبود قانونی مشخص و عدم پیگیری های سفت و سخت در این زمینه سبب گردیده موارد مربوط به آزار خیابانی نه تنها کاهش نیابد بلکه همواره به دلیل مشکلاتی در این زمینه تداوم داشته باشد.
در این خصوص پژوهشگر ایرنا با لیلا شفائی، وکیل پایه یک و عضو کانون وکلای دادگستری به گفت وگو نشست.
** آزار خیابانی در بحث های حقوقی
شفائی در خصوص ماهیت آزار خیابانی در بحث های حقوقی و قانونی گفت: آزار خیابانی از نظر قوانین، بعدی از خشونت علیه زنان در معابر عمومی است. البته آزار خیابانی فقط در خصوص زنان نیست. از سال 1317 که روند قانون گذاری شکل گرفت، بند 17ماده 3 آیین نامه امور خلافی به این قضیه پرداخته است. بنابراین بحث ما در خصوص آزار خیابانی نمی تواند تنها مختص زنان باشد. چون حتی این امر در مورد پسر بچه های نابالغ هم صحت دارد.
وی افزود: ماده 619 قانون مجازات اسلامی مصوبه 1375 بصورت مشخص اعلام کرده است که هر کسی که در اماکن عمومی متعرض و یا مزاحم زنان و اطفال شود و یا با حرکاتش به آنها توهینی کند، به حبس از 2 تا 6 ماه و 74 ضربه شلاق محکوم می شود. هر کس در اینجا مشمول زن، مرد و بچه می شود. لذا محدود کردن این آزار به اطفال و زنان مقداری دامنه را کوچک کرده است.
** آزار خیابانی گفتاری و رفتاری
شفائی در خصوص انواع آزارهای خیابانی گفت: بسیاری از زنان ما آزار خیابانی را تجربه کرده اند چه در زمانی که کودک بودند و چه زمانی که بزرگ شده اند. درست است که اطلاعات و آمارهای رسمی در این زمینه وجود ندارد اما مطالعات و پژوهش هایی که جامعه شناسان اجام داده اند به 98 درصد هم رسیده است. آزار خیابانی به دو صورت می تواند انجام بگیرد: یکی بصورت گفتاری و متلک و دیگری بصورت رفتاری مثل تعقیب کردن، لمس غیر مجاز و... .
این حقوقدان افزود: مظاهر آزار خیابانی آنقدر عادی شده است که خیلی از افراد راحت از این قضیه رد می شوند. اداره حقوقی قوه قضاییه هم یک نظریه مشورتی در سال 73 دارد مبنی بر اینکه هر گاه مسلم شود که مردی به قصد مزاحمت در اماکن عمومی و یا معابر، زنی را تعقیب کرده و عرفا هم مزاحمت بر آن صادق است، عملش مشمول ماده 3 قانون مجازات حمل چاقو ماده 619 قانون مجازات اسلامی مصوبه 75 است.
** لایحه منع خشونت علیه زنان
شفائی در خصوص لایحه منع خشونت علیه زنان و لزوم پرداختن به آزارهای خیابانی گفت: لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت به این قضیه پرداخته است. یعنی مواردی که در لوایح آمده بحث خشونت را تعریف کرده است و خشونت را در چند بند جنسی، روانی و اقتصادی و... در مواد قانونی ماده 4 آورده و برایش تدابیر حمایتی و پیشگرانه تعیین کرده است.
وی افزود: متاسفانه موارد بسیاری از مجازات در حال حذف است. تنها چیزی که اکنون وجود دارد، لایحه تامین زنان در برابر خشونت است. اگرچه امیدواریم دخل و تصرف هایی که در این لایحه صورت گرفته باز دوام داشته باشد اما نگاه حاکم در جامعه در واقع نگاه فرادستی مردان نسب به زنان است که اجازه می دهد در هر سنی به زن بزرگ یا کوچک متلک پرانی شود و فضا را برای آنها نا امن کند. بهتر است قانونگذار این نوع نگاه را در جامعه تضعیف کند.
** مشکلات اثبات قانون جرم آزار خیابانی
این حقوقدان افزود: از نظر قانونی، ادله اثبات قانون جرم آزار خیابانی بسیار محدود است. فرض کنید در لحظه ای که مردی یا هر کسی دیگری آزار خیابانی انجام می دهد و به نحوی قدرت نمایی نشان می دهد و فضا را نا امن می کند، آن خانم به چه نحوی می تواند آن آزار دهنده را نگهدارد و یا چگونه می تواند جرمش را اثبات کند. مردمی هم که در حال گذر هستند نمی توانند شاهد باشند و از طرفی پلیس هم در این مواقع چک نمی کند یعنی عملا این ماده نیاز به بازنگری هایی در این زمینه دارد.
** پیشنهاداتی برای کاهش جرایم مربوط به آزار خیابانی
شفائی در خصوص ارائه راهکارهایی برای کاهش رفتارهای مربوط به آزار خیابانی گفت: گشت ها باید افرادی که در حال آزار خیابانی هستند را گزارش کنند و این امر نیازمند نوعی فرهنگ سازی نیز است. ایراداتی در این زمینه نیز وجود دارد. عده ای معتقدند که این قضیه باعث می شود که زنان سو استفاده کنند و به خاطر همین بسیار به این ماده نپرداخته اند. اما باید پاسخ داد به راستی چند درصد از زنان از این امر سو استفاده می کنند. از طرفی محاکم ما در طی زمان فربه می شوند و فرق کسی که دروغ می گوید و کسی که درست می گوید مشخص می شود.
این حقوقدان افزود: جو قوه قضاییه یک جو کاملا مردانه است یعنی قاضی زن نداریم و در حد دادیار مانده اند. از طرفی مشاوره ها هم اکثرا مردان هستند و پلیس ها نیز زمانی که موردی از سوی زنان اعلام می شود، به گونه ای دیگر به این امر نگاه می کنند و این مساله را به مواردی نظیر حجاب و... ربط می دهند. همه این موارد سبب می شود زنان سکوت اختیار کنند و مراجعه ای به دادگستری ها و مراجع قضایی نداشته باشند. بنابراین به طور کل باید فرهنگ سازی هایی صورت بگیرد.
وی همچنین افزود: مطالعات نشان داده، کسانی که آزار خیابانی می دهند تمایل به اقتدارگرایی و آزادی های بی قید و بند دارند. در واقع به نحوی می خواهند احساس نیاز به آزادی هایشان را به طریقی در جامعه جولان دهند. این افراد به نحوی نیاز به تفریح دارند و این امر یعنی آزار های خیابانی را راهی برای تفریح و سرگرمی های خود می دانند.
شفائی افزود: پلیس ها و گشت های خیابانی باید گزارش هایی از آمار آزار گران خیابانی فراهم کنند. چه بسا تعدادی از آنها به این امر عادت کرده اند و شکایت هایی از انها به مراجع قضایی شده است. بنابراین ارائه و تهیه این گزارش ها می تواند در کاهش رفتارهای آسیب زا موثر باشد.
پژوهشم**س-م**1552